Dù số ca mắc và nhập viện do COVID-19 đang có xu hướng giảm ở hầu hết các bang, song một số chuyên gia y tế bày tỏ lo ngại Mỹ có thể sẽ phải đối mặt với làn sóng dịch thứ 4 nếu như nước này không ngăn chặn được các biến thể mới của virus SARS-CoV-2 vào mùa Xuân.
Theo CNN, các nhà nghiên cứu đã xác định nhiều đột biến phức tạp tương tự nhau trong các mẫu virus SARS-CoV-2 lưu hành ở Mỹ.
Các biến chủng mới phát hiện đều ảnh hưởng đến cùng một đoạn của protein đột biến - phần gai của virus được dùng để gắn vào các tế bào trong cơ thể người mà nó lây nhiễm. Đoạn gene bị đột biến hoặc thay thế được gọi là 677. Các đột biến giống nhau đến mức nhóm nghiên cứu cho rằng quá trình tiến hóa đã ưu ái những biến chủng này - theo CNN.
Ông Vaughn Cooper, Giám đốc Trung tâm Sinh học và Y học Tiến hóa tại Đại học Y Pittsburgh, thành viên nhóm nghiên cứu, cho biết: "Đoạn gen đột biến rất quan trọng vì nó nằm gần khu vực tập trung độc lực của SARS-CoV-2".
Các biến chủng mới phát hiện đều ảnh hưởng đến phần gai của virus được dùng để gắn vào các tế bào trong cơ thể người. (Ảnh minh họa: Getty Images)
Nhóm các nhà khoa học đã phát hiện ít nhất 7 dạng đột biến tương tự biến chủng Q677P với đoạn gene 677 bị biến đổi. Họ đặt tên các biến chủng này theo một số loài chim để dễ xác định.
Cụ thể, biến chủng Robin 1 (chim cổ đỏ) đã xuất hiện tại hơn 30 bang ở Mỹ, phân bố chủ yếu tại vùng Trung Tây. Trong khi đó, một biến chủng khác tương tự Robin 1 được phát hiện ở Đông Nam nước Mỹ và có tên gọi Robin 2.
Biến chủng Pelican (bồ nông) lần đầu được phát hiện trong một mẫu virus thu thập từ bang Oregon. Dạng đột biến này sau đó đã xuất hiện ở 12 bang khác tại Mỹ và đồng thời được ghi nhận ở Australia, Đan Mạch, Thụy Điển và Ấn Độ.
"Những biến thể này không được phát hiện cho đến giữa tháng 8/2020, nhưng tính đến ngày 3/2/2021 đã chiếm hơn 2.327 trong số 102.462 bộ gene được gửi tới GISAID từ Mỹ" - nhóm nghiên cứu viết, nhấn mạnh rằng đây là điểm đáng lưu tâm trong quá trình nghiên cứu trình tự gene của SARS-CoV-2.
Nhóm nghiên cứu đã xem xét các trình tự gene được gửi vào GISAID - cơ sở dữ liệu toàn cầu mà các nhà nghiên cứu đang sử dụng để chia sẻ thông tin di truyền về virus. Chính nhờ hệ thống này mà giới y khoa đã phát hiện ra các biến chủng nguy hiểm của virus corona như B.1.1.7 ở Anh hay B.1.351 ở Nam Phi.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), các biến thể này đã được ghi nhận ở Mỹ, trong đó biến thể được xác định ở Anh có khả năng sẽ lây lan mạnh mẽ tại Mỹ vào cuối tháng tới.
Theo Tiến sĩ Peter Hotez từ Đại học Y Baylor ở Houston, nếu tỷ lệ lây nhiễm và tỷ lệ tử vong đối với biến thể được gọi là B.1.1.7 như với chủng virus hiện tại ở Mỹ, nước này có thể ghi nhận con số tử vong đáng kinh ngạc vào mùa Hè và mùa Thu tới. Theo một nghiên cứu, một biến thể khác, có nguồn gốc từ Nam California, đã lây lan nhanh chóng trên khắp nước Mỹ, mặc dù chưa rõ liệu chủng này có dễ lây lan hơn hay nguy hiểm hơn không.
Hiện 2 loại vaccine COVID-19 của Pfizer/BioNTech và Moderna dường như có hiệu quả chống các biến thể này, tuy nhiên theo nhà nghiên cứu Hatziioannou, những biến thể này có khả năng làm cho các loại thuốc có mục tiêu như kháng thể đơn dòng kém hiệu quả hơn. Virus sẽ tiếp tục biến đổi và cuối cùng sẽ tránh được vaccine và những xét nghiệm chẩn đoán nếu tiếp tục lây lan.
Theo nhà dự báo bệnh truyền nhiễm Samuel Scarpino của Đại học Northeastern ở Boston, rất khó để dự đoán virus sẽ gây ra những gì trong vài tháng tới. Những biến thể mới cũng như tỷ lệ tiêm chủng tăng, việc nới lỏng một số biện pháp y tế, thiếu thông tin nhân khẩu học về những người được tiêm chủng và giám sát di truyền hạn chế sẽ gây khó khăn cho việc dự đoán chính xác những gì các biến thể có thể gây ra trong thời gian tới. Đó có thể là một "bức tranh rất u ám" trong vài tháng tới . Đối phó với các biến thể có thể là thách thức lớn cuối cùng của đại dịch.
Chính vì vậy, theo các chuyên gia, hiện chính là lúc phải tăng cường hơn nữa các biện pháp phòng ngừa như đeo khẩu trang, rửa tay, hạn chế tụ tập đông người để tránh được đợt bùng phát thứ 4 và cuối cùng là kiểm soát được virus. Điều quan trọng, người dân phải được tiêm vaccine và tốc độ tiêm chủng càng nhanh thì càng có thể giảm nhanh khả năng xuất hiện chủng mới, và đây giống như một cuộc chạy đua marathon về đích.
Trung Anh (T/H)